Umowa darowizny u notariusza – koszt taksy notarialnej

Darowizna to czynność polegająca na tym, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz osoby obdarowanej kosztem swojego majątku. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednak umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

W przypadku nieruchomości (gruntów, lokali stanowiących odrębne nieruchomości), jak również w przypadku spółdzielczych własnościowych praw do lokali, umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

W umowie darowizny następuje nieodpłatne przeniesienie własności na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. W przypadku nieruchomości można dodatkowo ustanowić ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności osobistej mieszkania na rzecz darczyńców, polegającej na możliwości dożywotniego zamieszkiwania przez nich w domu lub lokalu będącym przedmiotem darowizny, które jest ujawniane w księdze wieczystej. W przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie ma możliwości obciążenia go służebnością osobistą, ale może ono być przedmiotem użyczenia.

W umowie darowizny można zawrzeć również polecenie darczyńcy, tj. skierowany do obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania.

Odwołanie darowizny

Darczyńca może odwołać darowiznę, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Darczyńca może odwołać również darowiznę wykonaną, jednakże tylko wtedy, gdy obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Można to wówczas zrobić w termie 1 roku od dnia, w którym dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Rażąca niewdzięczność jest każdorazowo oceniana przez sąd.

Darowizna a zachowek

Przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę – z wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych ani dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, oraz darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku. Termin 10-letni nie obowiązuje w przypadku darowizn dokonanych na rzecz spadkobierców zmarłego (najczęściej na rzecz osób najbliższych), które zawsze podlegają zaliczeniu na schedę spadkową – niezależnie od czasu, w jakim zostały dokonane.

Koszty umowy darowizny u notariusza

Cena aktu notarialnego darowizny to koszt taksy notarialnej uzależniony od wartości przedmiotu, ustalany każdorazowo ze stronami umowy i powiększony o podatek od towarów i usług (VAT), koszt opłat sądowych od wniosków stawianych do księgi wieczystej (o wpis własności na rzecz obdarowanego, ewentualnie wpis służebności). Dodatkowym kosztem, który może wystąpić, jest podatek od darowizny pobierany przez notariusza na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Koszt darowizny u notariusza wylicza się więc indywidualnie. Specjalista musi poznać takie dane, jak:

• wartość nieruchomości,
• rodzaj nieruchomości,
• forma własności (np. pełna własność, współwłasność),
• dane darczyńcy i obdarowanego,
• stopień pokrewieństwa między stronami
• ewentualne ograniczenia prawne lub obciążenia nieruchomości.

Koszt darowizny domu u notariusza często będzie więc większy niż mieszkania, które zazwyczaj ma zdecydowanie mniejszą wartość.

Zwolnienie z podatku od darowizny

W przypadku darowizn czynionych na rzecz najbliższych darczyńcy (małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, ojczyma, macochę i pasierba) występuje zwolnienie z tego podatku, stosownie do art. 4a powyższej ustawy. Nie korzysta się jednak z niego w przypadku darowizny na rzecz zięcia lub synowej. Temu podatkowi podlega również nieodpłatne ustanowienie służebności osobistej, jeżeli nie jest ona ustanawiana na rzecz osób najbliższych.

Aby korzystać z powyższego zwolnienia, obdarowany musi zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w terminie 6 miesięcy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. W przypadku darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego powyższy obowiązek wypełnia za zobowiązanego notariusz.